Һаулығың - үҙ ҡулыңда

Яман шеш – ул йәш саҡта сәләмәтлеккә битарафлыҡ арҡаһында килеп тыуған сир. Шуға күрә ябай ғына ауырыуҙарҙы ла ваҡытында дауалау мөһим. Иң киң таралған онкологик сирҙәр: түш биҙҙәре, үпкә, тире, ирҙәрҙең енес биҙе, эсәктәр һәм ашҡаҙан яман шеше. Гормондарҙан бойондороҡло онкологик шештәрҙе иртә диагностикалау өсөн ҡатын-ҡыҙҙарға маммологҡа күренергә, ә инде 40 йәштән һуң 2 йылға бер тапҡыр маммография үтергә кәрәк. Ир-егеттәр енес биҙе яман шешен асыҡлау өсөн ПСА-ға (енес биҙенең үҙенсәлекле антигенына) анализ бирергә тейеш.

Яман шешкә килтереүсе төп сәбәптәрҙең береһе – дөрөҫ туҡланмау йәки ыҫланған, майҙа ҡыҙҙырылған, тоҙло, татлы ризыҡтар ашау менән мауығыу. Онкологик сирҙәрҙе тыуҙырыусы тағы ла бер сәбәп – тәмәке тартыу. Тәмәке – лайлалы тиресәләрҙе юҡҡа сығарыусы көслө канцероген. Спиртлы эсемлектәр ҡулланыу ҙа насар эҙемтәләргә килтерә. Тирә-яҡ мөхиттең, экологияның йылдан-йыл насарая барыуы ла яман шеш барлыҡҡа килтереүсе төп факторҙарҙың береһе. Зарарлы сәнәғәт объекттары күп булған ҡалаларҙа онкология сирлеләрҙең артыуы шуға бәйле.

Һуңғы 3 йылда районда халыҡ һаны 3,6 процентҡа кәмегән. Балалар (0 – 17

йәш) – 24,8, хеҙмәткә яраҡлы халыҡ – 51,2, өлкәндәр – 24 процент тәшкил

итә. Үлем күрһәткесе – 17,5 процент, был уртаса республика

күрһәткесенән 41,1 процентҡа юғары. 2018 йыл һөҙөмтәләре буйынса, иң күп

үлем осрағы ҡан әйләнеше системаһы сирҙәре – 49,4, башҡа сәбәптәр менән

– 13,2, төрлө шештәр менән – 10,5 процент теркәлгән. 2017 йыл менән

сағыштырғанда, шеш, аш һеңдереү юлдары сирҙәренән үлеүселәр аҙыраҡ

булған. Һуңғы 3 йылда районда яман шеш менән сирләүселәр һаны 18,4

процентҡа (республика кимәленән 7 процентҡа юғары) артҡан.