Байрам гөрләп торҙо

Ат сабышы менән милли көрәш борон-борондан һабантуйҙың төп биҙәге булып иҫәпләнә. Һабантуйға ат сабышын һәм милли көрәште күрергә генә килеүселәр етерлек. Быйылғы һабантуйҙа ла милли көрәш барған майҙан эргәһендә халыҡ күп ине. Көрәш район спортсылары өсөн дүрт ауырлыҡ үлсәмендә барҙы. Бынан тыш сит райондарҙан килеүселәр айырым ярышты һәм улар тәкәгә дәғүә итә алманы, тик бүләк кенә бирелде.
60 килограмға тиклемге ауырлыҡ үлсәмендә спортсылар күп булды. Был ауырлыҡ үлсәмендә район эске эштәр бүлегендә эшләп йөрөүсе Юлай Мөхәмәтдинов еңеүсе булды һәм елкәһенә тәкә һалды. Илшат Абдуллин - икенсе, Данир Абдрахманов өсөнсө урында. 70 килограмға тиклемге ауырлыҡ үлсәмендә Красноусолдан Урал Ибәтуллин өҫтөнлөклө еңеү яуланы, Уҫмандан Фидарис Фәхриев - икенсе, Юлыҡтан Ғәзинур Собханғолов өсөнсө урынды алды. 80 килограмға тиклемге ауырлыҡ үлсәмендә лә ярыш бик көсөргәнешле барҙы. Төп бүләк өсөн Сәйетбабанан Айгиз Игелеков менән Красноусолдан Салауат Ибәтуллин бик оҙаҡ айҡаштылар. Һөҙөмтәлә бер мәрәй яулаған Салауат еңеү яуланы. Был ауырлыҡ үлсәмендә Айгиз Әбсәләмов өсөнсө урын алды. 80 килограмдан ашыу ауырлыҡ үлсәмендә төп бүләк – тәкә өсөн ике Сәйетбаба егете – Миңнулла Фәттәхов менән Илгиз Ғәзизов көрәште. Бәһлеүән кәүҙәле егеттәрҙең алышы бик мауыҡтырғыс булды. Ра-йон һабантуйҙарында күп тапҡырҙар елкәһенә тәкә һалған Миңнулла Фәттәхов тәжрибәһе менән алдырһа, Илгиз Ғәзизов йәшлегенә таянды. Һөҙөмтәлә күпкә йәшерәк егет – Илгиз Ғәзизов еңеүсе булды. Ҡауарҙынан Айбулат Хужаев өсөнсө урында.
Абсолют еңеүсе исеме өсөн көрәшкә үҙ ауырлыҡ үлсәмдәрендә еңеүсе дүрт егет - Юлай Мөхәмәтдинов менән Урал Ибәтуллин, Илгиз Ғәзизов менән Салауат Ибәтуллин келәмгә сыҡты. Тәүге пар араһында Урал Ибәтуллин еңеүсе булһа, икенсе парҙа Илгиз Ғәзизов бер аҙ өҫтөнлөк менән еңеү яуланы. Шулай итеп, абсолют еңеү өсөн көрәш финалында Урал Ибәтуллин менән Илгиз Ғәзизов бил һынашты. Судьялар – Азат Хәбибуллин, Альфред Мәүлетҡолов, Дамир Сәфиуллин, Камил Латипов, Динар Ноғайғолов өсөн ауыр һынау булды был алыш. Бик оҙаҡ бәхәсләшкәндән һуң әүҙемлеге менән айырылған Урал Ибәтуллинға еңеүсе исеме бирелде. Шулай итеп, былтырғы һабантуйҙа абсолют еңеүсе булған Салауат Ибәтуллиндың бер туған ҡустыһы Урал Ибәтуллин һабантуй батыры булып танылды. Еңеүселәргә инселәнгән биш тәкәнең өсәүһен Ибәтуллиндар яуланы.

С.ТИМЕРОВ.

Һабантуй яланын йәмләп, әллә ҡайҙан күренеп, үҙҙәренә саҡырып торған 13 тирмәне быйыл 15 ауыл биләмәһе (Толпар, Ташлы, Ташбүкән ауыл биләмәләре бергә) ҡуйғайны.
Уларҙа уңған хужабикәләр әҙерләгән телеңде йоторлоҡ милли ризыҡтарҙан ауыҙ итергә лә, халҡыбыҙҙың шөғөл-кәсептәрен тергеҙеп, күргәҙмәгә ҡуйған оҫталыҡ эштәрен күрергә лә мөмкин ине. Красноусол ауыл биләмәһе ҡуйған тирмә алдын минераль һыу ҡойоусы ойошмаларҙың, тимерҙән әйберҙәр етештереүсе ШЭ Р.Әбйәлилов предприятиеһының, М.А.Солтановтың шифалы ҡорт балы, Г.Г.Смирнованың бәйләм әйберҙәре, Г.М.Шахматованың ҡул эштәре күргәҙмәләре биҙәне. Сәйетбабалар балаҫ һуғыу станогы, балсыҡтан әүәләп эшләнгән һындар, Рәйлә Сабитова үҙе эшләгән милли биҙәүестәрен алып килгән. Толпар ауылындағы “Артыш” ял йорто хеҙмәткәре А.П.Фомичевтың ағасты юнып эшләгән һындарын, хужабикәләрҙең боронғоса әҙерләнгән ылаш ҡоротон, бал балын ҡыҙыҡһынып ҡараусылар, хатта һатып алырға теләүселәр күп булды. Нәфисә Ҡужина теккән башҡорт ҡатындарының күлдәк-камзолы, ҡашмауы, һәтитәһе (һаҡал), ырғаҡ менән бәйләгән шәл, ҡорама япма Ҡауарҙы ауыл биләмәһенең тирмәһен биҙәгәйне. Аҡкүл ауылынан ағас эше оҫтаһы Александр Заплатиндың эштәренән дә бай күргәҙмә ҡуйылған. “Әхирәттәр” клубы ағзаларының ҡул эштәре (сигеү, сәйлән менән үреү, бәйләү) Бурлы ауылының тирмә алдын йәмләп торҙо. Ошонда уҡ “Ғафури һөтө” ауыл хужалығы кооперативы хеҙмәткәрҙәре сыр, ҡаймаҡ, ҡорот, салаттар, ит-ҡамыр аштарын да һатыуға әҙерләп килтергән.
Үтәк ауыл биләмәһенә ҡараған Красная Поляна ауылында йәшәүсе Сергей Тимофеевтың оҫталыҡ әйберҙәре, шифалы майҙар, дарыу үләндәре йыйылмалары күптәрҙең иғтибарын йәлеп итте. Яңғыҙҡайындар тирмә алдын ҡойо, бал ҡорто умартаһы, “уңыш” тейәп китеп барыусы уйынсыҡ машиналар ылауы, Венера Мостафина, Фәнилә Фәйезова, Флүрә Сөләймәнова, Морат Есмагамбетовтың ҡул эштәре менән биҙәгән.
Күп кенә тирмәләр алдына балыҡлы “күлдәр”, йорт хайуандарынан “йәнле мөйөш” эшләп ҡуйғандар ине. Тирмәләр эсендәге мул һыйлы табын иһә милли ризыҡтарҙан һығылып торҙо. Уларҙы баһалаусы комиссия ағзалары ҡарап сыҡҡандан һуң, 1-се урын Красноусол, 2-се – Аҡкүл, 3-сө – Сәйетбаба, 4-се урын Яңғыҙҡайын ауыл биләмәләренә бирелде. Еңеүселәр район хакимиәтенең Дипломдарына, ҡиммәтле бүләктәргә лайыҡ булды.

Был көндө башынан аҙағына тиклем һабантуй майҙанында йыр-моң, дәртле бейеү көйҙәре яңғырап торҙо, олоһо ла, кесеһе лә рәхәтләнеп күңел асты, сәхнәгә сығып үҙ һөнәрен күрһәтте.
Тантаналы өлөштө район мәҙәниәт һарайының “Эксклюзив”, “Быҙыбыт”, “Төлкәҫ” бейеү коллективтары “Байрамдарҙың байрамы” хореографик композицияһы менән асты. Тәбрикләүҙәр, ҡотлау-бүләкләүҙәрҙән һуң, һабантуйға килеүселәр Табын казак хоры, “Хазина” ансамбле, Үтәк мәҙәниәт йортоноң вокаль коллективы, Аҡкүлдән “Тандешсем” ансамбле, Красноусол ағинәйҙәренең, Рәмил Ғимрани, “Уҡлыҡая” ирҙәр вокаль ансамбленең йырҙары, “Быҙыбыт”, “Төлкәҫ” бейеү коллективтарының дәртле бейеүҙәрен ҡарап кинәнде.
Ауыл клубтары әҙерләгән концерт номерҙарына ла тамашасы алҡышлап ҡына ҡалманы, бергә ҡушылып йырланы, дәртле көйгә төшөп бейене лә. Еҙем-Ҡаран ауыл мәҙәниәт йортоноң “Башҡортостан – татыу ғаилә” музыкаль-хореографик композицияһы, Бурлы ауылынан Гөлфирә Ишкинаның “Мин –башҡорт!” йыры, Сәйетбаба ауыл мәҙәниәт йортоноң сығыштары – Азалия Фәйзуллинаның “Башҡорт полькаһы”, “Мырҙаҡай” гармунсылар ансамбленең, ағинәйҙәрҙең “Биҙәктәр” бейеүе, яңғыҙҡайындарҙың “Башҡортостан – тыуған ерем” музыкаль-хореографик композицияһы, Родина-Ватан ауыл клубы бейеүселәренең флешмобы, Ҡауарҙынан Юлай Аҙнағолов менән Нурзилә Иҙрисова башҡарған “Башҡортостан гөлдәре” йыры, Игенйылға мәҙәниәт йортоноң “Аҫылйәр” коллективының, Мораҡ ауылы вокаль ансамбленең, Юлыҡтан Гөлсөм Ҡасҡынованың йырҙары бер кемде лә битараф ҡалдырманы. Үзбәк ауылынан Ғәлиндар ғаиләһенең “Ғаилә усағы”әҙәби-музыкаль композицияһы һәм Баҡраҡ ауылынан Күскилдиндарҙың сығышы Ғаилә йылына арналды.
Һабантуй байрамын йәмләп, күңелдәрҙе күтәргән сығыштарҙы ҡарағандан һуң, “Иң яҡшы мәҙәниәт йорто” тип Еҙем-Ҡаран ауыл мәҙәниәт йорто (етәксеһе – күптән түгел Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре исеменә лайыҡ булған Рәүилә Килмөхәмәтова) бүләкләнде. Ғаилә йылына бағышланған концерт номерҙары араһынан Ғәлиндар ғаиләһе еңеүсе булды.

Гөлдәр КИНЙӘБАЕВА.

Һабантуйҙа иң ҡыҙыҡлы, күңелле, иң күп кешене үҙенә йыйған майҙансыҡ - халыҡ уйындары барған урын булғандыр.
Майҙан уртаһында урынлашҡан һәр кемдең буйы етмәҫтәй ҡолғаға бүләктәрҙең ниндәйе генә эленмәгән. Уның осона тиклем менеп етеп, үҙеңә оҡшаған ҡиммәтле призды алып төшөү бары тик ир-егеттәрҙең генә ҡулынан килерҙәй. Таҫылдар, ғәйрәтле, сәмлеләр берәм-берәм бүләкле була торҙо, ә тамаша ҡылыусылар уларҙы дәртләндерҙе. Ауыш ҡолға, тоҡ менән һуғышыу, тоҡ кейеп йүгереү, ҡалаҡҡа һалып йомортҡа, көйәнтәләп һыу ташыу, көршәк ватыу, көрөшкә бәреп төшөрөү, шар ырғытыу, туп менән йүгереү, бүләктәр ҡырҡып алыу, футгольф һәм башҡа ярыштар – халыҡ уйындары барған урында бәйгелә ҡатнашып, бүләк алыу өсөн оҙон сираттар хасил булғайны.
Халыҡ уйындары менән бер рәттән бер-бер артлы йүгереү, гер күтәреү, ҡул көрәштереү, арҡан тартыу, волейбол, мини-футбол кеүек спорт ярыштары башланып китте. Шахматсылар ҙа зирәклектә көс һынашты.
Еңел атлетика буйынса ярыш ҡыҙ-егеттәрҙең 100 метр араға уҙышынан башланды. Был сәмле бәйгелә Красноусол йүгеректәренә етеүсе булманы. Марина Собарева менән Эдуард Өмөтбаев финиш һыҙығын иң тәүгеләрҙән булып үтте. Ә икенсе булып финишҡа сәйетбабалар – Гүзәлиә Ғәлиәхмәтова менән Айгиз Аҫылбәков килеп етте. Ә Сәйетбабанан Илһам Сәйфуллин уларҙан саҡ ҡына ҡалышты, уға 3-сө урын менән сикләнергә тура килде. Ҡыҙҙарҙан Оксана Родионова ла (Красноусол) 3-сө урын яуланы. 400 метр араға уҙышта ҡыҙҙарҙан Виолетта Алтынбаева (Красноусол) – 1-се, Диана Малышева (Бурлы) – 2-се, Оксана Родионова (Красноусол) 3-сө урындарға лайыҡ булды. 800 метрға йүгергән егеттәр араһында Эдуард Өмөтбаев, Илдар Уразғолов, Игорь Гутарев приз-
лы урындар яуланы. 1500 метрға йүгергән Виолетта Алтынбаева финишҡа – беренсе, Ләйсән Бәширова – икенсе, Гөлназ Юлбарисова - өсөнсө, 3000 метр араға егеттәр араһындағы уҙышта Илдар Уразғолов – беренсе, Илнур Кейекбаев – икенсе, Динар Фәйезов өсөнсө булып килеп етте һәм урындар ҙа тап шул тәртиптә билдәләнде.
Көслө зат сәмләнеп гер күтәреүҙә үҙ көсөн һынаны. Үҙ ауырлыҡ үлсәмдәрендә Илшат Нәсибуллин, Сыңғыҙ Ниғмәтуллин, Роман Кәримовтар еңеүсе тип табылды. Алик Калащян, Владислав Дауытов, Михаил Кузьмин – 2-се, Игорь Йәнешев, Риназ Ғиззәтуллин, Александр Савиновтар 3-сө урын яуланы.
Ҡул көрәше (армспорт) бәйгеһендә ҡатнашыусыларҙан ҡатын-ҡыҙҙар араһында үҙ ауырлыҡ үлсәмдәрендә Лилиә менән Зарина Килмөхәмәтовалар, Лидия Елсукова – 1-се, Ләйсән Усманова, Гөлнара менән Әлфиә Юлмөхәмәтовалар – 2-се, Айгөл Мортазина, Гөлсара Тимербулатова, Миңзилә Сөләймәнова 3-сө урындар яуланы. Ир-егеттәр араһында Илгиз Кәримов, Радик Шәрәфетдинов, Иван Вязовцев – 1-се, Рәшит Баязитов, Сыңғыҙ Ниғмәтуллин, Михаил Кузьмин – 2-се, Илнур Мөрәсов, Вячеслав Шахматов, Рөстәм Әхмәтйәнов – 3-сө урында.
Шахмат бәйгеһендә ҡатын-ҡыҙҙар араһында Наталья Проценко еңеүсе тип табылһа, апалы-һеңлеле Миләүшә менән Ләйсән Мәүлетовалар 2-3-сө урындарҙы үҙ-ара бүлеште. Ир-егеттәрҙән Валерий Петров – 1-се, Рөстәм Әбелғәйеров – 2-се, Михаил Пашкин 3-сө урын яуланы.
Волейбол буйынса ир-егеттәр командалары араһында Красноусол ауыл хакимиәте командаһына – 1-се, юлыҡтарға – 2-се, бурлыларға 3-сө урын бирелде. Ҡатын-ҡыҙҙар командалары араһындағы ярышта Красноусолдағы 3-сө мәктәп командаһы еңеүсе тип табылһа, Красноусол башҡорт гимназия-интернаты менән Балалар-үҫмерҙәр спорт мәктәбе командалары 2-3-сө урындарҙы үҙ-ара бүлеште.
Мини-футбол буйынса сәмле бәйге Ҡарағай ауылы командаһы еңеүе менән тамамланды. Красноусол ауыл хакимиәте командаһы 3-сө урын яуланы. Ҡунаҡтар – талбазыларға икенсе урын бирелде.

И.ӘЛИБАЕВА.