Радий Хәбиров "Рәсәй 24" каналына интервью бирҙе

Радий Хәбиров интервьюһының стенограммаһы:

– Радий Фәрит улы, Башҡортостандың стенды бик ҡыҙыҡлы булды – космолет килтерҙеләр. Идея нимәнән ғибәрәт?

Радий ХӘБИРОВ: Ысынлап та, беҙ карапты бушҡа ғына эшләмәнек. Башҡорттарҙың ата-бабалары – күсмә халыҡ. Башҡортостандың ниндәй ҡыҙыҡлы һәм сағыу юл үтеүен күрһәтергә теләнек. Беҙ күскенселәр кеүек башланыҡ, ә хәҙер йондоҙҙарға ынтылдыҡ. Карап – футуристик объект аша – көслө технологик үҫеш стадияһында булыуыбыҙҙы күрһәтергә теләйбеҙ.

Башҡортостан – ярайһы уҡ үҫешкән төбәк, ҡеүәтле сәнәғәте, ауыл хужалығы бар. Әммә беҙ бер урында ғына туҡтамайбыҙ, алға барабыҙ. Хәҙер “Башҡортостан 3.0”, йәғни 2030 йылғы Башҡортостан проекты өҫтөндә эшләйбеҙ. Төп идеяһы, образы – Башҡортостан ҡанат йәйә. Был технологик үҫеш, фәнде, бизнесты һәм юғары белем биреүҙе тәрән интеграциялау.

Шуға күрә беҙ Башҡортостандың төп ынтылыштарын күрһәтеүҙән сығып эш иттек. Бынан тыш, бындай форма беҙгә күргәҙмә ҡунаҡтарын – ололарҙы ла, балаларҙы ла йәлеп итергә мөмкинлек бирә.

Стендта беҙ бик ҡыҙыҡлы проект – “Берлога” беренсе комплекслы балалар уйындарының береһен тәҡдим иттек. Һеҙ уны күргәнһегеҙҙер һәм уйнарға мөмкинлегегеҙ булғандыр, моғайын.

Стенд эсендә иһә үҙенсәлектәребеҙҙе күрһәттек, шул иҫәптән Республика менән идара итеү үҙәгенең мөмкинлектәрен барлыҡҡа килтерҙеләр. Төймәгә баҫырға һәм Башҡортостан иҡтисадының, социаль өлкәһенең үҫешен күрергә мөмкин. Республикабыҙҙың технологик ынтылышын күрһәтергә теләүебеҙҙе айырым билдәләп үтәм.

– Хәҙерге геосәйәси хәлгә килгәндә, Башҡортостан иҡтисады нисек үҫешә һәм ул нимәгә нигеҙләнгән?

Радий ХӘБИРОВ: Геосәйәси хәл, ысынлап та, ябай түгел. Беҙгә ярайһы уҡ күп көс һалырға тура килде, айырыуса былтыр, санкцияларҙы этаплап индереү башланғас. Беҙ һәр ваҡыт өҙлөкһөҙ ғазаптар аҫтында булдыҡ. Ләкин бөгөн Башҡортостан иҡтисады уларҙы ярайһы уҡ ышаныслы үтте, тип ышаныслы әйтә алам. Быйылғы йылды алты проценттан күберәккә үҫеш менән тамамларға уйлайбыҙ. Был бик юғары күрһәткес. Ул санкцияларҙы еңеп сығырға өйрәнеүебеҙҙе күрһәтә.

Беҙ технологик суверенитет проблемалары менән ныҡлап шөғөлләнәбеҙ, импортты алмаштырыу менән әүҙем шөғөлләнәбеҙ. Беҙҙең сәнәғәт структураһында машиналар эшләүгә һәм нефть эшкәртеү тармағын модернизациялауға айырыуса ҙур әһәмиәт бирәбеҙ. Беҙ яңыртыуға даими аҡса бүлгән, яңы етештереү урындары булдырған һәм продукцияның төрлөлөгөн киңәйткән эре компанияларыбыҙға бик рәхмәтлебеҙ. Шуға күрә лә республика өс йыл рәттән сәнәғәт сәйәсәтен тормошҡа ашырыу һөҙөмтәлелеге рейтингында алдынғы урындарҙы биләй.

Машиналар эшләү тураһында һүҙ йөрөткәндә, беҙҙең ғорурлығыбыҙ – “Сухой” ғаиләһе самолёттары өсөн двигателдәр линейкаһы, Мәскәү буйлап йөрөгән электробустар, уникаль сылбырлы “Витязь” вездеходтары. Уларҙы артабан да һанарға була.

Шуныһы мөһим, беҙ ҡулланыу иҡтисады тип аталған нәмәләрҙе үҫтерә башланыҡ. Санкциялар шарттарында беҙ кешеләр һатып алған продукттарҙы булдырырға тейешбеҙ. Мәҫәлән, беҙ төрлө өлкәләрҙә еңел сәнәғәтте үҫтереүгә айырыуса иғтибар бүләбеҙ. Бының өсөн яңы ярҙам ҡоралдары булдырабыҙ. Был – кластер сәйәсәте, махсус иҡтисади зона, биш йылдам социаль-иҡтисади үҫеш биләмәһе. Шуға күрә хәҙер беҙ үҙебеҙҙе ышаныслы тоябыҙ.

Тағы нимә мөһим? Бер партнёрыбыҙҙы юғалтып, икенселәрен таптыҡ. Төркиә, Белоруссия, Ҡаҙағстан, Үзбәкстан илдәренән партнерҙарыбыҙ менән тығыҙ бәйләнештәр булдырылған. Ҡытай Халыҡ Республикаһы беҙҙең өсөн сикһеҙ хеҙмәттәшлек мөмкинлектәрен аса. Йәғни ҡайҙалыр ишектәр ябылды, әммә беҙ икенселәрҙе астыҡ, юғалтҡандарын алмаштырҙыҡ. Унан да бигерәк, яңы мөмкинлектәр барлыҡҡа килде.

– Ҡунаҡсыллыҡ өлкәһе лә күп аҡса талап итә. Туристар ағымы ла арта. Был йүнәлештең нисек үҫешкәнен һөйләп бирегеҙ әле.

Радий ХӘБИРОВ: Был бөтә илгә хас тип уйлайым. Ләкин туристарҙы йәлеп итеү инфраструктураһы булған беҙҙең биләмәләр өсөн был, әлбиттә, һиҙелерлек. Туристар ағымы артыуының бер өлөшө – ул беҙҙең ҡаҙаныш, әммә бер өлөшө – ул төрлө сәбәптәр буйынса ғәҙәттә йөрөгән ерҙәренә бара алмаған кешеләр. Беҙҙең өсөн был мөмкинлектәр тотоу мөмкинлеге.

Әле беҙгә килгән туристар Башҡортостанды бик яҡшы белмәйҙер, бәлки. Беҙ улар өсөн ҡунаҡсыллыҡ инфраструктураһы булдырабыҙ. Ни өсөн был бик мөһим? Ул бер, ике тапҡыр килгән, уға ныҡ оҡшаған. Һәм һуңынан, бөтә ишектәр ҡабаттан асыҡ булғас, кешеләр Башҡортостандың яҡшы, уңайлы, хәүефһеҙ, ҡыҙыҡлы һәм иҫ киткес булыуын аңлаясаҡ.

Туристар ағымының артыуын күрәбеҙ, ул йылына 30 процентҡа артҡан. Был бик ҙур һандар. Урынлаштырыу системаһы түҙәме? Әгәр хәҙер Яңы йылға ял йорттарына алдан заказ бирә башлаһаҡ, уларҙа урын юҡ тиерлек. Шуға күрә хәҙер Рәсәй Хөкүмәте менән берлектә ял базалары, глэмпингтар, башҡа тиҙ төҙөлгән объекттар формаһында урынлаштырыу өсөн яңы урындар булдырыу өҫтөндә эшләйбеҙ. Быйыл ғына ошо маҡсатҡа Рәсәй Федерацияһы Хөкүмәте линияһы буйынса 1 миллиард һум самаһы аҡса алдыҡ. Шуның өсөн беҙ һәм туристик компаниялары бик рәхмәтлебеҙ.

Асылда туристарҙы йәлеп итерлек нәмәләребеҙ байтаҡ. Был тәү сиратта тәбиғәт, этника, шифаханаларыбыҙҙың бөтә потенциалы - улар беҙҙә 60-тан ашыу, һәм улар федераль рейтингтарҙа алдынғы урындарҙы биләй. Шулай уҡ һал менән ағып төшөү, сәйәхәт итеү, уникаль музейҙарға, үҙенсәлекле мәмерйәләргә һәм башҡа тәбиғәт объекттарына барыу ҡаралған.

– Рәхмәт һеҙгә, Радий Фәрит улы.

Фото: Башҡортостан Башлығы сайты.